Türkmənistan itüzümü
 | Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
| Türkmənistan itüzümü | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Türkmənistan itüzümü (lat. Lycium turcomanicum)
Təbii yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mərkəzi Asiyada, İranda, Şimali Amerikada, Çində, Türkmənistanda, Qazağıstanda, Özbəkistanda yayılmışdır.
Botaniki təsviri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hündürlüyü 0,60-1,25 m, çox iynəli, ağımtıl gövdələri çox şaxələnmiş, çoxillik koldur. Kök sisteminin dərinliyi 1,5–2 m-dir. Yarpaqları növbəli, ellipsvari-uzunsov (uzunluğu 5–20 mm, eni 3–7 mm), qısa saplaqları möhkəm olmaqla, iynələrin ətrafında yerləşmişdir. Çiçəkləri ağ-bənövşəyi, çiçək qrupunda 1-6 ədəddir. Tozcuğun toxumu 2 hüceyrəlidir. Yumurtalığı yaxşıdır. Aprel, may aylarında çiçəkləyir. Meyvələri 3–4 mm diametrində qara rəngdə olub, şirintəhər, xoşagəlməyən iy verir. Toxumları kiçik, embrion kəsikli, ətrafında böyük endosperma yerləşir. Üst qatı bərk, qalın olub, 2-4 ay ərzində, may-sentyabr aylarına qədər yetişir. Payızda-qışda yarpaqları və meyvələri kolun üzərindəki sıx iynələrə görə çətin seçilir.
Ekologiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kserofit, freatrofit bitki olub çay kənarlarlında, nisbətən quru ərazilərdə rast gəlinir.
Azərbaycanda yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kiçik Qafqazda, Kür-Araz ovalığında, Naxçıvanda təbii halda yayılmışdır.
İstifadəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Uzun müddətli çiçəkləyir. Canlı çəpərlərin salınmasında istifadə edilir. Yaşıl yarpaqları və yetişmiş meyvələri mal-qara tərəfindən yeyilir.
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Tofiq Məmmədov, “Azərbaycan dendroflorasi” V cild, Baki, “Elm”, 2019, 370 səh.